Huizen herrijzen, maar het trauma blijft

Een jaar na de verwoestende explosie in Beiroet is psychosociale hulp meer nodig dan ooit. Libanon kampt momenteel met een ernstige economische crisis. Zo staan mensen uren in de rij om benzine te krijgen, en is elektriciteit schaars. De voedselprijzen rijzen de pan uit. Via allerlei omwegen probeert de bevolking aan medicatie te komen. Op de achtergrond sluimeren mentale problemen, als gevolg van de traumatische gebeurtenis in augustus 2020. Families van slachtoffers zoeken gerechtigheid. De autoriteiten vertragen het onderzoek naar de explosie, in een poging hun verantwoordelijkheid te ontlopen.

Emotionele schade

Er is een verschil tussen Libanon voor en na de explosie, zegt hulpverlener Norma, werkzaam voor Dorcas in Beiroet. De werkloosheid stijgt, het verschil tussen arm en rijk wordt groter. Waar de materiële schade van de explosie stukje bij beetje wordt hersteld, blijft de emotionele schade bestaan. Ook Norma’s eigen huis werd vorig jaar getroffen door de explosie, maar in plaats van haar huis te repareren, ging ze meteen aan de slag in haar stad om te inventariseren welke families het meest in nood waren.

‘De materiële schade van de explosie wordt stukje bij beetje hersteld, maar de emotionele schade blijft bestaan.’

Psychosociale hulp

Na de explosie kwam onze noodhulp in Beiroet snel op gang. In het begin was nog onduidelijk hoe de psychosociale sessies eruit zouden zien. Maar dat deze hulp snel nodig was, stond als een paal boven water. Veel mensen hebben angst- en paniekklachten, en slapen slecht. Kinderen melden dezelfde klachten. Inmiddels hebben we in de getroffen wijk Achrafieh 2 gemeenschapscentra geopend, waar maaltijden uitgedeeld worden en psychosociale activiteiten plaatsvinden. Door de coronapandemie vonden deze afgelopen jaar veel online plaats. Sinds 2 maanden proberen we alles op locatie te doen, hoewel online sessies de toegankelijkheid ook vergroten. ‘Met het huidige benzinetekort is dit een goede oplossing; mensen hoeven niet naar hier te reizen. Ook voor kinderen werkt dit goed’, zegt Norma. Dorcas kijkt altijd naar de individuele situatie van de mensen. Norma: ‘In ernstige gevallen bleven we de mensen persoonlijk zien, ook tijdens corona.’

Getraumatiseerde Syrische vluchtelingen

De achtergrond en de leeftijd van mensen die naar de sessies komen zijn heel divers. In de gemeenschapscentra in Beiroet komen vooral veel Syriërs. ‘De psychosociale groepssessies doen hun goed’, zegt Norma. ‘Kinderen en volwassenen leren hun angsten onder ogen zien. Bij hen triggerde de explosie ook de traumatische herinneringen aan de oorlog die zij ontvlucht zijn. Ze hebben bijvoorbeeld sinds de explosie veel angst voor harde geluiden. Zij linken deze geluiden aan het geluid van bommen. Bij kinderen zetten we vaak spelvormen in, omdat het voor hen lastig is om woorden te geven aan hun gevoelens. Vandaag waren er bijvoorbeeld 8 Syrische kinderen. Ze zijn bezig met het thema angst. Ik vroeg hun welke woorden er in hen opkomen als ze denken aan momenten dat ze bang zijn. Ze noemen dan ook woorden die met de oorlog in Syrië te maken hebben.’

Oplossingsgerichte therapie

Als kinderen niet genoeg hebben aan de sessies, worden ze doorverwezen voor individuele gesprekken. Celine is psycholoog in een van de gemeenschapscentra in Beiroet. Ze legt uit: ‘We verlenen oplossingsgerichte therapie.’ Maar dat is in praktijk nog een uitdaging. ‘Mensen hebben niet alleen een trauma, er speelt veel meer: corona, de economische crisis, enzovoorts. Het is moeilijk om goede manieren voor hen te vinden om met al deze problematiek om te gaan. Niet alle stressfactoren zijn namelijk weg te nemen.’ Als voorbeeld geeft ze een alleenstaande vrouw van 31 die bij haar in behandeling is. ‘Ze heeft 5 kinderen onder de 8 jaar. Ze heeft geen baan. Haar kinderen werken en gaan niet naar school. Je kunt dan moeilijk zeggen dat het beter voor de kinderen is om naar school te gaan, want dat snapt ze zelf ook wel. Ondersteunende hulp is in dit soort gevallen noodzakelijk.’

Schrijnende gevallen

Celine begeleidt ook families. ‘Laatst kwam ik bij een familie waarvan 3 broers in een klein huis wonen met hun vrouwen en kinderen, in totaal met 18 personen,’ vertelt Celine. Ze houdt goed vinger aan de pols bij de meest kwetsbare gevallen. Een andere familie die de psychosociale sessies volgt is de familie van Lena. Haar kleinzoon, die sinds de explosie niet sprak, ging door de sessies weer praten. Lena volgde zelf een paar individuele sessies, maar kon deze niet meer bijwonen omdat ze kostwinner is en veel werkt. Ze heeft haar trauma ver weggestopt, ze wil er liever niet over praten. Maar nu de explosie een jaar geleden is en er veel herdenkingen plaatsvinden in de stad, komt het trauma boven. ‘Ik voel me angstig en gespannen. Ik ben bang dat het nog een keer gebeurt.’

Dorcas in Libanon

Dorcas is sinds 2012 actief in Libanon. Vóór de explosie bevond ons landenkantoor zich in Beiroet, maar vonden de activiteiten plaats in andere gebieden. Sinds de explosie werkt Dorcas in de getroffen wijk Achrafieh. Het werk is gericht op de meest kwetsbare mensen, zoals de Syrische vluchtelingen. Naast psychosociale steun bestaat onze noodhulp ook uit voedselhulp. 5 dagen per week koken we maaltijden, en 6 dagen per week zijn er psychosociale activiteiten.

20 augustus 2021