Oekraïne – doorgaan als het moeilijk is…

De humanitaire situatie in Oekraïne is slecht. Bijna 40 procent van de Oekraïense bevolking is van huis weggevlucht. Ongeveer 8 miljoen mensen verblijven in het buitenland; ongeveer 6 miljoen zijn ontheemd in eigen land. Wat betekent Dorcas in Oekraïne en omliggende landen, en hoe lukt dat tot nu toe? Onze collega Igor neemt je mee in de situatie ter plekke én in ons werk.

Luchtalarm

‘Overal in het land gaan ’s nachts de luchtalarmen af, elke nacht opnieuw. De mensen die geen schuilkelder hebben, slapen inmiddels door de loeiende sirenes heen. Op een bepaalde manier went alles, zelfs oorlog. Zolang de mensen maar wat om handen hebben, gaat het redelijk goed met ze. Maar zodra ze in grote opvanglocaties verblijven en niets te doen hebben, wordt het mentaal heel zwaar. Stel je voor dat je niets anders te doen hebt dan de hele dag door een nieuwsfeed vol oorlogsbeelden scrollen…

De meeste mensen zijn gevlucht met het idee dat het maar voor een paar weken zou zijn, inclusief ikzelf. We realiseren ons eigenlijk nu pas dat deze oorlog nog heel lang gaat duren. Veel mensen zijn hun huis verloren, hun spaargeld en hun toekomstplannen. En dan heb ik het nog niet eens over het verlies van vrienden of familie.

Het meeste geweld vindt plaats in het zuidoosten van het land, maar ook in het westen kan het soms zeer onveilig zijn. We zien dat Rusland vooral mikt op strategische doelen, zoals stations en vliegvelden. In april raakte een raket de elektriciteitscentrale in Volovets in West-Oekraïne. Als ze ons logistieke systeem beschadigen, hebben zowel onze defensie als onze humanitaire hulpdiensten daar last van.

Oost-Oekraïne

Alle Dorcas-medewerkers die voorheen in Oost-Oekraïne woonden, zijn naar het westen gevlucht. We verblijven nu allemaal op dezelfde plek, in Transkarpatië. Het is bijzonder en belangrijk dat we toch nog iets kunnen betekenen voor onze projectdeelnemers in het oosten van het land. Het is nu een paar keer gelukt om voedsel, verzorgingsmiddelen en medicijnen die kant op te krijgen en dat we blijven ook proberen, hoewel het elke keer gevaarlijker lijkt te worden. Ook de reis ernaartoe is erg onvoorspelbaar. In de bezette gebieden is vrijwel bij elk dorp een ‘checkpoint’, waar je vragen moet beantwoorden en toestemming moet krijgen voordat je mag passeren.

In totaal hebben we tot nu toe 600 ouderen bereikt in Oost-Oekraïne, onder wie onze projectdeelnemers die bijvoorbeeld een sponsor in Nederland hebben. Het transport gebeurt door vrijwilligers die de reis toch al gingen maken, met gevaar voor eigen leven. In tijden van oorlog staan er veel dappere mensen op die bereid zijn om hun leven te riskeren om dat van anderen te redden. Het is verdrietig dat je soms zo weinig kunt doen. Volgens de laatste cijfers zijn er 200.000 mensen in direct levensgevaar vanwege de slechte humanitaire omstandigheden. Dit zijn bijvoorbeeld mensen die geen eten of drinken hebben, of ziektes oplopen vanwege slechte hygiëne.

West-Oekraïne

In West-Oekraïne deelden we de eerste maanden vooral veel voedsel, verzorgingsmiddelen en spullen uit. Inmiddels richten we ons vooral op het uitdelen van cashgeld en het verlenen van psychosociale hulp. Rond eind maart kwam de internationale noodhulp namelijk goed op gang, en toen ontstond er al snel een overschot aan voedsel en spullen. Bij Dorcas hebben we toen besloten om ons te focussen op andere expertisegebieden, waaronder dus de mentale gezondheid van de mensen. Daar is veel behoefte aan, want mensen hebben veel meegemaakt en leven nog steeds in angst.

Uitdagingen

In West-Oekraïne is Dorcas lang niet de enige hulporganisatie. Het aanbod is enorm, vooral in de grote steden. Daarom richten wij ons nu vooral op kleine dorpen. We werken nauw samen met lokale overheden, scholen en kerken. Door onderling goed af te stemmen wie wat doet, voorkomen we overlap of juist dat mensen buiten de boot vallen.

Gek genoeg is het niet vanzelfsprekend om alle mensen die hulp nodig hebben te vinden, ondanks het overschot aan hulp. Bijvoorbeeld omdat veel mensen zich niet durven te registreren, zoals mannen die bang zijn dat ze dan worden opgeroepen om in het leger te vechten. Hierdoor is het lastig om in kaart te krijgen wie er hulp nodig heeft.

Een andere uitdaging is de economische situatie. De Oekraïense economie krimpt dit jaar naar verwachting met een derde, volgens het IMF. De prijzen stijgen, terwijl geld steeds minder waard wordt. Voor de humanitaire hulp van Dorcas heeft dit ook gevolgen. Zo kunnen gezinnen niet meer rondkomen van het bedrag aan cashgeld dat eigenlijk voldoende had moeten zijn. Gelukkig zijn alle winkels nog wel open, en is er voldoende voorraad.

Oog voor ouderen en Roma

Dorcas richt zich vooral op mensen die achtergesteld worden. In Oekraïne hebben we het dan over ouderen en mensen met een beperking, en over mensen uit de Romagemeenschap in West-Oekraïne. In het begin was er zo veel chaos dat het lastig was om deze mensen te vinden. Inmiddels lukt dit beter. In kleine dorpen gaan we langs kerken en vragen wat er nodig is. We hebben een vragenlijst die zij kunnen invullen, waarin we vragen of zij mensen kennen die extra of bijzondere hulp nodig hebben. Zo kwamen we er bijvoorbeeld achter dat veel ouderen last hadden van de kou. Zij kunnen daar minder goed tegen dan jongere mensen. Toen hebben we – in samenwerking met Help Age Ukraine – rond de 1.000 warme kledingstukken geregeld voor deze groep ouderen.’

• Kom je ook in actie voor mensen in nood? Doe een donatie!

27 mei 2022