Tomas: ‘Ze zeiden dat we binnen veilig zouden zijn’

Nhamatanda is een van de zwaarst getroffen gebieden in Mozambique door orkaan Idai. Tomas woont er al zijn hele leven. Hij vertelt zijn verhaal, terwijl hij ons rondleidt door zijn dorp.

Gewaarschuwd
‘We kregen een waarschuwing van de overheid dat er een cycloon zou komen en we hoorden zelfs van windstoten tot 200 kilometer per uur. Maar niemand wist wat zo’n cycloon kan aanrichten. We namen ook wel maatregelen. Scholieren kregen bijvoorbeeld ’s middags vrij, zodat iedereen veilig binnen zou zitten als de storm eenmaal losbrak. Voorwerpen die we normaal buiten laten liggen, hadden we nu binnen neergelegd. Dat soort dingen.

Getroffen
Ze zeiden dat we binnen veilig zouden zijn. Dat bleek niet zo te zijn. Maar daar kom je pas achter als het al begonnen is. Maar ja, dan is het al te laat. Naar buiten gaan is nog onveiliger… De volgende dag konden we nog steeds niet naar buiten. Het leek eindeloos te duren. Veel mensen die toen naar buiten zijn gegaan, zijn verdwenen.

Ik ken vele mensen die nog steeds vermist zijn. Anderen zijn gewond of zelfs overleden. We vinden nog dagelijks lichamen. Ja, ook van mensen die ik ken of mijn vrienden waren. Toen het water zakte, vonden we hen tussen de voorwerpen die het water had meegesleurd, in de modder of tussen omgevallen bomen.

‘Nhamatanda betekent in onze lokale taal: plek met veel bomen. Nou, die bomen staan er nu niet meer!’

Verwoest
Toen we voor het eerst naar buiten gingen, zagen we dat er van een heleboel huizen niets over is gebleven. Ze zijn ingestort, omgewaaid of weggezakt. In de lager gelegen gebieden staan de huizen nog steeds in het midden van meertjes die eerder akkers waren. De iets hoger gelegen huisjes zijn omringd door modder. Deze modder krijgt geen tijd om op te drogen, want het regent nog steeds elke dag. Het regenseizoen had al voorbij moeten zijn, maar het blijft komen. Ik heb in mijn hele leven nog nooit zoveel regen gezien als gedurende deze weken.

Dakloos
De mensen in mijn dorp wonen nu in de restanten van hun huis, onder plastic, bij buren of in tentenkampen. Het enige bezit dat ze nog hebben zijn de kleren die ze aanhadden tijdens de storm. Ik ken niemand die niet geraakt is door de orkaan. En het probleem is dat niemand iets kan doen. We zitten allemaal te wachten tot iemand ons komt helpen. Elkaar helpen gaat niet als niemand meer iets heeft.

‘Ik ken niemand die niet geraakt is door de orkaan.’

Hulp
Wat we nodig hebben? Dat verschilt. Op de korte termijn hebben we voedsel nodig om in leven te blijven, en hygiënematerialen (zeep, maandverband, tandpasta, tandenborstels, enzovoorts) om te voorkomen dat er ziektes uitbreken. Daarna kunnen we pas denken aan het herbouwen van huizen en het hervatten van ons dagelijkse leven. Dat laatste wordt trouwens lastig, want de oogsten zijn mislukt en de vruchtbare bodem is weggespoeld. Zowel landeigenaren als landarbeiders kunnen voorlopig niets doen om geld te verdienen, zeker omdat het droge seizoen eraan komt. We kunnen niets anders dan leven met de dag, en bidden dat we overleven.

Toekomst
Op de lange termijn moeten we nieuwe manieren vinden om te wonen. We moeten mensen ervan bewust maken dat zij hun huizen niet meer bouwen op laaggelegen land. Ook moeten we huizen steviger maken. En eigenlijk moeten we zelfs een nieuwe naam voor deze plek bedenken. Nhamatanda betekent in onze lokale taal namelijk ‘plek met veel bomen’. Nou, zoveel bomen staan hier nu niet meer…’

01 april 2019