Het internationaal humanitair recht: wat is dat precies?

In tijden van oorlog en conflict wordt er regelmatig gesproken over het internationaal humanitair recht van diverse partijen. Maar wat houdt dat internationaal humanitair recht in? En moet Dorcas hier ook iets mee? Vier vragen en antwoorden.

Wat is het internationaal humanitair recht (IHR) eigenlijk?
Het internationaal humanitair recht, ook wel bekend als het humanitair oorlogsrecht, is opgesteld met als doel de menselijke waardigheid tijdens oorlogen en conflicten te waarborgen, onnodig lijden te verminderen en de rechten van alle betrokkenen, zowel burgers als strijders, te beschermen. Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat burgers, gewonde militairen en bijvoorbeeld krijgsgevangen die niet aan het gewapende conflict deelnemen, moeten worden beschermd. Ook mogen kinderen onder de vijftien jaar niet als soldaat worden ingezet en staat in het verdrag dat vrouwen en kinderen beschermd moeten worden tegen seksueel geweld. Verder geeft het humanitair recht onder andere aanwijzingen welke wapens niet mogen worden ingezet als er burgers betrokken zijn.

Staat er ook iets over hulpverleners in die wet?
Jazeker, volgens het humanitair oorlogsrecht moeten hulpverleners zich altijd vrij kunnen bewegen in een crisisgebied en mag hen de toegang tot dat gebied niet ontzegd worden.

Wat als dat niet gebeurt? Wie controleert of strijdende partijen zich hier aan houden?
Bovenstaande regels mogen logisch klinken, helaas is de praktijk vaak weerbarstig. De bepalingen uit het humanitair oorlogsrecht zijn gericht aan staten. Zij kunnen, als er sprake is van misbruik van de rechten, voor hun daden ter verantwoording geroepen worden door bijvoorbeeld het Internationaal Gerechtshof of de VN. Vaak krijgen onafhankelijke onderzoekers echter geen of mondjesmaat toegang tot een gebied waar op dat moment een oorlog of conflict gaande is. Het verkrijgen van objectieve informatie is in deze gebieden en omstandigheden vaak ook extreem lastig.

Volgens het internationale humanitair recht moeten hulpverleners dus toegang moeten hebben tot een crisisgebied. Het gebeurt echter regelmatig dat hulpverleners of hulpkonvooien de toegang tot oorlogs- of conflictgebied ontzegd wordt. In zo’n geval kan er door allerlei partijen druk uitgeoefend worden, maar is het in praktijk lastig om deze toegang af te dwingen.

Wat betekent het humanitair recht voor een organisatie als Dorcas?
Als ontwikkelings- en noodhulporganisatie onderschrijft Dorcas de humanitaire principes en staan we ook volledig achter de bepalingen van het internationaal humanitair recht. Wij zijn er voor alle getroffen mensen in crisisgebieden. We zijn neutraal, onafhankelijk en onpartijdig.  Dat betekent dat we in een conflict geen partij kiezen en niet kijken aan welke kant van het conflict iemand staat, welke huidskleur iemand heeft of wat bijvoorbeeld iemands politieke voorkeur is. Onze taak als hulporganisatie is de mens te zien en de mens in nood te helpen. Onder alle omstandigheden.

24 november 2023