Vrouwen onder elkaar: heb jij ook wel eens meegemaakt dat je tijdens de bloederigste dag van je ongesteldheid de hele dag op pad bent, maar tampons of maandverband bent vergeten? Dat je in toiletten spiekt of er misschien iets bruikbaars ligt, maar niets anders vindt dan velletjes wc-papier? I’ve been there. Maar na mijn reis naar Tanzania kan ik je één ding beloven: het kan erger.

Door: Lysanne, Dorcas-medewerker

• In aflevering 2 van onze podcast gaan we uitgebreid in op dit project.

Vriendschap

In maart 2019 ben ik in Handeni (Tanzania) om vriendschap te sluiten met 8 meiden tussen de 14 en de 19 jaar. Zij zijn door hun docenten geselecteerd als rolmodel om bewustwording te creëren over menstruatie. De reden? De scholen in Handeni zijn een hel voor de menstruerende meisjes. Er zijn geen toiletten, geen privéruimtes om je om te kleden en geen prullenbakken om gebruikt materiaal weg te gooien. Ook is nergens water om je te wassen. Alleen maar overvolle klaslokalen en grote binnenplaatsen. Je kunt je nergens verstoppen om eventjes onder je rok te gluren of alles nog goed gaat.

Handeni, Tanzania

Handeni is een gebied in het noordoosten van Tanzania. Er wonen rond de 400.000 mensen. Het overgrote gedeelte van de bevolking woont in huisjes die gemaakt zijn van takken en modder. De daken bestaan uit gras of riet en zijn zo lek als een zeef. Sinds 2009 is Dorcas actief in Handeni. We begonnen er met het bouwen van betonnen huisjes, en toen ontdekten we dat er nog veel meer nood is. Een van die problemen is dat slechts de helft van de meisjes elke dag op school verschijnt. En dat terwijl iedereen het hier als een enorm voorrecht ziet om überhaupt naar school te kunnen. Hoe kan dat?

Menstruatiecyclus

‘We wisten niet dat menstrueren een cyclus is. We dachten dat we op elk moment konden gaan bloeden. Je schaamt je zó ontzettend als dat op school gebeurt. Sommige meiden die dat meemaken durven zich daarna wekenlang niet te vertonen.’

Nasra (19)

Sinds 2018 krijgen alle jongens en meisjes op 25 primaire en secundaire scholen in Handeni voorlichting over menstruatie. Het scheelt voor de meisjes dat zij nu weten wanneer ze hun menstruatie weer kunnen verwachten. Tegelijkertijd levert dat een nieuw probleem op: ze komen niet meer naar school als ze (bijna) ongesteld worden.

Schaamte

Christina werkt voor Dorcas in Tanzania als programmacoördinator. Ze legt uit waarom geen enkel meisje haar ongesteldheid als smoes gebruikt om te spijbelen.

‘Zonder diploma heb je in dit gebied geen hoop op een goede toekomst. Dat weet iedereen. Alle scholieren zien het als een voorrecht om op school te zitten. Maar naast het feit dat meisjes zich te ziek kunnen voelen door hun ongesteldheid, is het verschrikkelijk beschamend om ongesteld te zijn op school… Het gaat zo vaak mis… De meeste meisjes zien het gewoon écht niet zitten om dat risico te lopen.’

Christina, programmacoördinator ‘Menstrual Hygiene Management’

Alternatief maandverband

De meeste ouders in Handeni kunnen geen maandverband en zelfs geen onderbroeken voor hun dochters betalen. In plaats daarvan krijgen de meisjes een kanga (kledingstuk) die ze om hun middel en tussen hun benen kunnen knopen onder hun schooluniform.

Maar… een kanga houdt nauwelijks meer bloed tegen dan een onderbroek, waardoor de meisjes erg snel doorlekken. Daarnaast moeten veel meisjes een behoorlijk eind lopen naar school. De kanga schuurt tijdens het lopen tegen hun bovenbenen, waardoor wonden ontstaan. Het derde – en misschien wel ergste – probleem is de stank. De meisjes die moedig genoeg zijn om op school te komen opdagen, proberen zo veel mogelijk uit de buurt van anderen te blijven. Ze zonderen zich af, spelen niet mee en schamen zich voor zichzelf. Ook presteren ze slechter doordat ze niet mee durven te doen en onzeker zijn.

‘Soms zien de jongens dat een meisje is doorgelekt. Sommige jongens zijn lief en knopen hun trui dan om de middel van het meisje, zodat het bloed niet langer te zien is. Andere jongens zeggen niets tegen het meisje, maar roepen hun vrienden en lachen haar dan met z’n allen uit.’

Ashura (19)

Taboe

Tot voor kort was praten over deze problemen onmogelijk. Menstruatie is een groot taboe in Handeni. Met je vader of een mannelijke leraar praat je er sowieso niet over. Moeders merken het natuurlijk vanzelf, maar ook zij reageren niet altijd even positief.

‘Toen ik op mijn twaalfde voor de eerste keer ongesteld werd, wist ik niet wat er aan de hand was. Ik dacht: misschien ben ik ziek. Ik was bang. De maand erna vond mijn moeder het bloed in mijn rok. Ze riep me bij zich, en zei: ‘Vanaf nu ben je volwassen. Let erop dat je niet meer met jongens speelt of praat, want dan kun je zwanger worden.’’

Winifrida (14)

‘Ik wist al wat menstrueren was, dus ik vertelde het aan mijn moeder toen het voor de eerste keer was gebeurd. Ze zei dat ze me niet geloofde. Om het te bewijzen, liet ik het bloed zien in de rok van mijn schooluniform. Toen zei ze dat ik me vast had geschaafd tijdens het spelen.’

Nasra (19)

Rolmodel

De 8 meiden die ik ontmoet, zijn geselecteerd als rolmodel op hun school en in hun eigen omgeving. Zij hebben sinds kort allemaal een paar exemplaren van de ‘AfriPad’: wasbaar maandverband dat hen 6 tot 8 uur beschermt tegen doorlekken. Ze zijn er lyrisch over.

Mwanahawa (14) vertelt dat ze graag beroemd wil worden, zodat ze op tv komt en een grote groep mensen kan bereiken. Ik vraag haar wat ze op tv zou zeggen. Direct begint ze een speech:

‘Als je ongesteld wordt, hoef je niet bang te zijn. Het is normaal. Je mag zelfs trots zijn. Je bent nu een vrouw.’

Mwanahawa (14)

Ze denkt even na wat ze nog meer wil zeggen en vervolgt dan:

‘Ik wil graag AfriPad aanbevelen. Je kunt het de hele schooldag aanhouden zonder door te lekken. Thuis kun je het uitwassen, zodat je het de volgende dag weer opnieuw kunt gebruiken.’

Mwanahawa (14)

Ze knikt tevreden en eindigt haar presentatie met:

‘En vergeet niet om jezelf elke dag te wassen. Bedankt voor het luisteren.’

Mwanahawa (14)

Lange termijn

Dorcas werkt in Handeni op 25 scholen aan verbeteringen:

• De scholen krijgen ruime wc-hokjes, waarin de meiden zich kunnen verschonen.
• Zo veel mogelijk meiden krijgen AfriPad: wasbaar maandverband.
• Alle docenten hebben wegwerpmaandverband bij zich, waar meiden te allen tijde om kunnen vragen.
• De scholen krijgen prullenbakken, waarin de meiden gebruikte materialen kunnen weggooien.
• Op de scholen komen watertanks die regenwater opvangen, zodat de meiden zich kunnen wassen.
• Alle scholieren krijgen educatie over menstruatie, zodat er meer bewustwording ontstaat.
• We leiden 3 docenten per school op om goede voorlichting te geven aan alle leerlingen.
• We voeren een theaterstuk op alle scholen op om bewustwording te creëren en om het onderwerp bespreekbaarder te maken.

Betrokken blijven bij deze meiden?

Wil je een bijdrage leveren aan projecten zoals deze? Doneer dan aan Tanzania. Ontzettend bedankt!

02 maart 2019