Goede zorg voor ouderen is een taak van iedereen

1 oktober is het Internationale Ouderendag – een dag waarop we met z’n allen nadenken over de behoeftes en rechten van ouderen. In dit artikel lees je hoe de sociale vangnetten-aanpak van Dorcas de waardigheid van ouderen herstelt, en bijdraagt aan een omgeving waarin zij worden beschermd en kunnen floreren. Ook lees je wat wij als Nederlandse christenen kunnen leren van de manier waarop de kerk in andere werelddelen haar diaconale roeping uitvoert.

Goede zorg voor ouderen is een taak van iedereen
In de ideale wereld maken ouderen deel uit van een gemeenschap waarin mensen voor elkaar zorgen. Bij deze gemeenschap is iedereen betrokken, ook jongeren, kerken, vrijwilligers, organisaties en de overheid. Samen zijn zij een ‘sociaal vangnet’ voor ouderen. Dat wil zeggen: de hele gemeenschap ziet naar ouderen om.

Studenten bezoeken hen voor bijvoorbeeld een maatschappelijke stage. De overheid zorgt voor een pensioen. En vrijwilligers helpen ouderen met boodschappen of een bezoek aan de bibliotheek. Belangeloos, vanuit liefde en respect voor hun oudere buurvrouw, opa of plaatsgenoot. ‘Vrijwilligers komen vaak uit lokale kerken en maatschappelijke instellingen’, zegt Arendje Menkveld, coördinator van ons Adopt a granny-programma.

Niemand zou zich eenzaam mogen voelen
In 2016 publiceerde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu een onderzoek naar eenzaamheid in Nederland. Hierin werd geconcludeerd dat de eenzaamheid in Nederland toeneemt met de leeftijd. Niet alleen wordt de eenzaamheid groter omdat er vaker intieme dierbaren overlijden, ook speelt het verlies mee van mobiliteit en zelfstandigheid door afnemend fysiek, cognitief en sensorisch functioneren. Concreet voelt bijna twee derde (63%) van de 85-plussers zich eenzaam.

‘Wij geloven in een samenleving waarin ouderen zich gezien en gewaardeerd voelen. Een samenleving waarin zij goede zorg en liefdevolle aandacht krijgen, gewaardeerd worden om wie ze zijn en waarin zij kunnen blijven meedoen.’

Dit manifest staat op de website ‘Waardig ouder worden’. De initiatiefnemers (Gert-Jan Segers, Jan Slagter en Manon Vanderkaa) spreken zich uit voor een samenleving waarin ouderen een volwaardige plaats hebben. Dorcas onderschrijft dit manifest van harte, met name omdat de nadruk ervan ligt op de waardevolle bijdrage die ouderen kunnen hebben in onze samenleving – zolang wij hen maar zien als mensen die volop mee (mogen) doen.

Hoe bouwen we aan zo’n samenleving?
In Oost-Europa werken we veel samen met lokale partnerorganisaties die jarenlang ervaring hebben in de zorg voor ouderen. Inmiddels hebben we een schat aan expertise op het gebied van zorg voor eenzame ouderen en het opzetten van sociale vangnetten. Hierover nemen wij de volgende stellingen in:

• Ouderenzorg is méér dan alleen de verzorging van ouderen.

Iedere oudere in ons programma krijgt naast praktische hulp ook maatschappelijke hulp. Dit betekent dat sociaal werkers regelmatig op visite gaan en dat de oudere wordt uitgenodigd om mee te doen met groepsactiviteiten. Die aandacht en betrokkenheid zorgen ervoor dat veel ouderen weer zin in het leven krijgen en gelukkig zijn.

• Bij ouderenzorg moet te allen tijde voorop staan wat de oudere nog wél kan en wil.

De ouderen zelf worden aangemoedigd actief te worden en op hun beurt weer anderen te helpen. Zo is in Roemenië een initiatief gestart waardoor mobiele ouderen ook weer ouderen bezoeken die hun huis niet meer uit kunnen. De mobiele ouderen geven andere ouderen de mogelijkheid om weer midden in het leven te staan.

• De belangrijkste eerste stap is het creëren van een netwerk om de oudere heen.

De samenwerking met lokale kerken en vrijwilligers is van groot belang. Mede dankzij de vrijwilligers die de ouderen bezoeken, ontstaat er een gemeenschap waarin iedereen gezien wordt.

• De overheid heeft een onmisbare rol bij het tegengaan van (sociale) armoede.

We geloven dat de overheid een belangrijke verantwoordelijkheid heeft. We lobbyen voor de rechten van ouderen en wijzen hen op hun rechten, zodat ze bij de overheid kunnen aankloppen (alleen of in georganiseerd verband). Bijvoorbeeld voor meer of betere voorzieningen, zoals een pensioen of een uitkering. Soms bestaan bepaalde voorzieningen al, maar weet de oudere nog niet dat of hoe hij hier gebruik van kan maken. In dat geval zoeken we uit waar hij recht op heeft en helpen we met de aanvraag.

Wij zijn geroepen om zorg te dragen voor ouderen
Christenen noemen de zorg voor naasten ‘diaconaat’. Dit houdt in dat je hulp of diensten biedt aan je naaste die te maken heeft met lichamelijk of psychisch lijden, sociale en materiële nood of maatschappelijk onrecht. Paulus gebruikt in zijn brief het woord koinonia. Dit betekent: ‘een wereldwijde diaconale oecumene van gemeenten en christenen die onderling gelijkwaardig zijn en van wie God wil dat zij allen genoeg hebben.’ Het diaconaat staat niet los van het evangelie van het kruis. Diaconaat is erin geworteld en het is er een uiting van. Hiermee wordt diaconaat belijden van het evangelie van Christus met de daad, zoals in 2 Korinthe 9:13 in de Bijbel staat.

Ook wij zien onszelf als een ‘diaconale’ organisatie. We hebben gesignaleerd dat ouderen vaak worden uitgesloten of vergeten als het gaat om gelijke deelname aan het gemeenschapsleven, toegang tot basisvoorzieningen zoals pensioenen, economische kansen, reactiveringsactiviteiten en mogelijkheden om hun leeftijdsgenoten te ontmoeten. Daarom hebben wij besloten hierin te investeren. Zo geven we ouderen de mogelijkheid om grannyclubs te vormen, deel te nemen aan vaardigheidstrainingen voor inkomstengenererende activiteiten of deel te nemen aan hobbygroepen. We maken community’s (zoals kerken) bewust van de behoeftes en rechten van ouderen, en betrekken hen daarbij. Te allen tijde leggen of versterken we relaties met autoriteiten, zodat zij de deelname van ouderen aan de samenleving verbeteren, zowel in hun beleid als in de praktijk.

Overigens zijn wij ook in Nederland actief voor ouderen. Ook hier investeren wij in de vermindering van eenzaamheid onder ouderen. Onze Dorcas-winkels zijn hier een mooi voorbeeld van. Die worden bemand door vrijwilligers, vaak ouderen. Voor hen zijn de winkels een plek van ontmoeting en gezelligheid, en het bewijs dat zij inderdaad nog volop mee kunnen draaien in onze samenleving. Hoe dit werkt is te zien in dit korte filmpje:

Ben je geïnspireerd geraakt door dit artikel? En wil je samen met ons klaarstaan voor kwetsbare ouderen in Oost-Europa, Afrika en het Midden-Oosten? Dan nodigen wij je graag uit om een granny te sponsoren via Adopt a granny. Zoek je het liever dichter bij huis? Kom dan eens met je (o)pa of (o)ma naar een Dorcas-winkel in de buurt, en sluit je aan bij de ‘Dorcas-community’ hier in Nederland. Welkom!

24 september 2020